Wanneer laat je los?

Niets aan de hand

Afgelopen week, zo half grieperig, daardoor genietend van een soort van vakantiegevoel, had ik zin in zo’n niets-aan-de-hand-avondje, met een niets-aan-de-hand-film. Dus op zo’n ietwat vage film-site, kwam ik in Open Water terecht, waarin ik werd meegenomen naar onverwacht diepe wateren in mijzelf. 

Met het risico dat ik het een beetje verpest voor wie ‘m nog wil zien, neem ik jullie graag mee in het verhaal, dat zich op mijn scherm maar vervolgens op een bijzondere manier ook in mij begon af te spelen. 

Begin van de reis

Een typisch Amerikaanse setting: jong en geslaagd stel, genoeg geld, prima huis, veel te druk: aan hun telefoon geplakt natuurlijk, gaat op vakantie naar een tropisch oord om te ont-stressen. Ze boeken een duik-dagtripje. (Je voelt dat de reis van de held hier op stoom begint te komen. De spanning stijgt.)

Het zijn zo te zien ervaren duikers, net als de hele groep van bij elkaar geraapte mensen die voor hetzelfde avontuur gaan die dag. Cruciaal is de rol van een van de bemanningsleden die het groepje moet tellen zodra ze zijn uitgevaren. (Hoezo weet je het aantal niet tot achter de komma nauwkeurig vóór je vertrekt, door de tickets te tellen van wie aan boord stapt.)

Het wordt intenser

De teller doet zijn klus vol overgave maar door elkaar bewegende mensen op een boot, tel je niet echt lekker. Met als gevolg (de muziek zwelt aan) dat hij er twee mist: ons jong en geslaagd stel.

Fast forward: de boot gaat in Open Water voor anker, iedereen duikt, komt blij en voldaan weer in de boot en… eenmaal weer het vooraf getelde aantal mensen geturfd, koerst de boot terug naar het haventje. Tja, zonder die twee mensen dus.

Het is goed mis

Wat dan volgt is de hele rondgang van de reis van deze twee helden, door alle archetypische stadia van een verhaal. Ze komen boven na hun duik met geen boot te bekennen natuurlijk, en langzaam maar zeker begint bij hen door te dringen dat er iets goed mis is. Een paar momenten gloort er, bij boten aan de horizon, hoop op redding. Maar die hoop vervliegt snel. Ze worden totaal niet opgemerkt. 

Waar ze elkaar eerst volop ondersteunen en moed in praten, komt langzaam de fase van elkaar beschuldigen. Immers: zodra de realiteit zich steeds meer opdringt en het oppeppen niet meer werk, projecteren we onze angst graag op de ander. 

Ongemakken stapelen zich op: gebrek aan eten, water, misselijkheid door het dobberen (op de zuurstofflessen) en… haaien, die grote mens-etende, bekend uit die andere film. 

Na een fikse ruzie (ontlading) komt er weer rust en een diepere overgave aan de situatie zoals ‘ie is. Een over en weer: ‘I love you honey volgt, en dan: stilte. Intussen verandert er niets aan hun weidse uitzicht over het open water, in de voor hen zo uitzichtlóze situatie. 

Close ups van hun gezichten spreken boekdelen. Grauwheid en angst tekenen hun expressie. De maskers van het mens-zijn, zijn volkomen weggevallen na bijna 20 uur dobberen. 

Een onverwachte wending

Maar… waar doorgaans de reis van de held nu een wending ten goede neemt,  wat we als kijker dus ook (vaak onbewust) verwachten, lijkt het verhaal van ons stel een diepere laag te willen raken. Inderdaad wordt hun vermissing de volgende dag ontdekt en hulptroepen rukken massaal uit. Als kijker voel je dat de opgebouwde spanning in je lijf eindelijk een beetje weg kan lopen: het gaat goed komen. Dat is toch wat we allemaal willen van het leven?

Maar nee, in plaats daarvan zijn we getuige van een heel intiem, intens krachtig afscheid: de vrouw erkent in een verstild, dramaloos moment dat haar man, toch nog vredig, is overgegaan naar de andere kant. Ze ontkoppelt zijn zuurstofflessen en laat hem, na een laatste kus op de wang, gaan, waarna de haaien zijn lichaam binnen korte tijd laten verdwijnen.
Wat een besluit. Wanneer laat je los?

Moederziel alleen

Nu is ze moederziel alleen… met de haaien op kleine afstand. Als kijker schakel je snel: ok, hij heeft het dus niet gehaald maar zij… boten en helicopters zijn onderweg, ze móeten haar toch snel vinden nu? Dat is wat ons systeem wil: een happy ending: en ze leefde(n) nog lang en gelukkig. Maar nee… Een ijzersterke close-up van haar mimiek volgt. Met slechts open water om zich heen zijn we getuige van haar ogen die stoppen met hoopvol uitkijken en naar binnen keren. We zien een geluidloos, kort en meedogenloos proces wat zich in haar binnenste voltrekt en wat weerspiegeld wordt in haar gelaat. 

Dan laat ze opnieuw los. Primair haar mens-zijn. Ze geeft zich over. En koppelt vervolgens ook haar eigen zuurstofflessen af, waarna ze onder water verdwijnt. De rest laat zich raden maar is niet meer van belang. 

Afbeelding van Gerd Altmann via Pixabay

Wanneer laat je los?

Dit kleine en tegelijk grootse, zo intieme moment van loslaten, heeft me diep geraakt. Het bijna tastbare proces van beseffen dat we als mens uiteindelijk niet over leven en dood gaan maar slechts kunnen buigen voor die grote stroom van ervaring die zich door ons heen afspeelt. En op dat moment van overgave, is er hopelijk vrede en verhuist ons gewaarzijn naar de hogere sferen om als ‘toeschouwer’ het menselijke stervensproces gade te slaan. 

Het mooie is dat we als mensen vandaag de dag steeds meer de mogelijkheid kunnen ervaren om te ‘sterven’ zonder ons lichaam meteen los te hoeven laten. Maar dat diep intieme moment van verstilde overgave, waarin we als het ware (hebben te) schakelen van de angst voor onze fysieke dood naar het doorgaan in die hogere dimensies van het bestaan, dat blijft.

De angst voor het sterven, wanneer laten we haar los? Natuurlijk kan dat niet anders zijn dan voor eenieder op het juiste moment.

Dank voor het meelezen. Veel liefs. Nynke (https://soultouching.nu)

PS: deze film is gebaseerd op een waargebeurd verhaal